هادي غلامحسيني
پس از «شتر فرنگی» حالا «هویج کالیفرنیا» را در فروشگاههای بزرگ شهر با قیمت کیلویی حدود 90هزار تومان میفروشند، درست در روزی که ترامپ یک بار دیگر برجام را مثل چماق بالای سر ایران بلند کرد: «من اخیراً از تأیید فاجعهای موسوم به توافق هستهای ایران خودداری کردم، فاجعهای تمام عیار!» البته از این جور کالاها که با «کالاهای نهایی شده» در مقابل «مواد اولیه تولید کالا یا غذا» نام برده میشود، در فروشگاههای ما فراوان است. انواع بیسکویتها و سسها و روغنها و خوراکیهای بچگانه و شکلاتها با قیمتهای چند برابر نمونههای داخلی در لوکسفروشیها هست و خیال فروشنده راحت است که مشتری مرفه اصولاً به قیمت نگاه نمیکند! حالا هویج بسته بندی شده حدودا 90 برابر قیمت داخلی! امتیاز آن چیست؟ شاید به جای امتیاز، مشکلاتی هم داشته باشد مثل تراریخته بودن و اضافه شدن مواد نگهدارنده و تغییر مکرر دمای نگهداری در طول سفر چند هزار کیلومتری.
اما دلالهای دولتی و غیردولتی و مدیران رانتی و بیکیفیت در بدنه اقتصاد ایران ریشه دواندهاند و این ریشه کنده شدنی نیست، مثل هویج است که ریشه، خود میوه است!
اگرچه تا ديروز ميگفتند واردات بخش موادغذايي عموماً مختص كالاهاي اوليه و واسطهاي است اما عرضه انبوهي از كالاهاي خارجي گرانقيمت لاكچري در فروشگاههاي زنجيرهاي شهروند نشان داد ارزهاي نفتي و غيرنفتي كشور صرف واردات موادغذايي خارجي گرانقيمت از كشورهايي چون امریکا، ایتالیا و آلمان ميشود. نبايد اعضاي شوراي شهر نسبت به عرضه اينگونه كالاها در سالي كه اقتصاد مقاومتي و اقدام و عمل ناميده شده به شهردار جديد تذكر بدهند. در حالي كه در سال اقتصاد مقاومتي و اقدام و عمل قرار داريم، بسياري از كارخانجات داخلي به دليل نبود بازار و تقاضا كالاهاي توليدي خود را در انبار كارخانه دپو كردهاند و اين فرآيند دومينوي كاهش ظرفيت توليد، اخراج نيروي كار، چك برگشتي، مشكل سرمايه در گردش و... را براي بنگاههاي توليد داخل رقم زده است. شبكه بزرگ فروشگاههاي زنجيرهاي شهروند حدود 50شعبه در اقصي نقاط تهران، اقدام به عرضه كالاهاي خارجي در فروشگاههايش كرده است.
عرضه كالاهاي خارجي و محصولات كشاورزي خارجي كه عمدتاً جزو ميوههاي جنوبشرق آسيا هستند به اسم ميوه ايراني و با قيمتهاي نجومي كه هر كيلوگرم از اين ميوهها چندصدهزار تومان است در شرايطي در فروشگاههاي شهروند به چشم ميخورد كه هويج امريكايي 90هزار توماني به رغم نوشته لاتين آن، برچسب توليد داخلي روي آن خورده و در كنار بسته 175گرمي تمشك با قيمت كيلويي 480هزار تومان و عرضه ميوههاي خاص كه روي بستهبندي آن نام كشور كلمبيا حكشده با نام ايراني موجب خنده برخي از مراجعهكنندگان به فروشگاههاي شهروند شده است، زيرا اگر به سبك فروشگاه شهروند قرار باشد از توليد داخل حمايت كنيم، فقط روي ليبل كالاهاي خارجي عنوان توليد ايراني را اضافه ميكنيم و كالاهاي خارجي را در فروشگاه ايراني شهروند عرضه ميكنيم.
در همين رابطه سايت فانوس در گزارشي نوشت، مدتهاست بحث ممنوعيت فروش كالاهاي خارجي در شعب فروشگاه شهروند مطرح است، بهگونهاي كه محمد سرخو عضو اصلاحطلب شوراي شهر چهارم ضمن انتقاد از عرضه محصولات خارجي در شهروند گفته بود: در چندماه گذشته درخصوص فروش اجناس خارجي در فروشگاههاي زنجيرهاي شهروند به شهرداري تهران تذكر داده شد اما اين نهاد به تذكر بنده توجهي نكرد و در حال حاضر شاهد فروش اجناس خارجي در فروشگاههاي زنجيرهاي شهروند هستيم، در حالي كه اين موضوع با اقتصاد مقاومتي مغايرت دارد. بعد از اين تذكر، مديرعامل شهروند اعلام كرد فروشگاه شهروند 100نوع كالاي خارجي كه مشابه آن در داخل توليد ميشود را از ليست خود حذف كرد. فروش دوباره محصولات خارجي در شهروند، با مديريت جديد شهري در حالي رخ داد كه شوراي عالي استانها در سال 91، مصوبهاي درخصوص ممنوعيت فروش كالاهاي خارجي داراي مشابه داخلي در فروشگاههاي وابسته به شهرداريها داشته است اما حالا شاهديم مسئولان جديد «بهشت» يا از روي بياطلاعي يا در سايه غفلت، عرصه را براي فروش كالاهاي خارجي باز گذاشتهاند.
انواع و اقسام كالاهاي خارجي در شهروند
از سويي ديگر تسنيم نيز در گزارشي آورد: فارغ از فروش انواع و اقسام كالاهاي خارجي مصرفي اعم از سس، شكلات، كمپوت و... در فروشگاههای شهروند، اين روزها شاهديم كه غرفه كوچكي نيز در بخش سوپرماركت شعبه آرژانتين اين فروشگاه افتتاح شده كه محصولات كشاورزي خارجي که عمدتاً جزو ميوههاي جنوبشرق آسيا هستند را به اسم ميوه ايراني و با قيمتهاي نجومي كه هر كيلوگرم از اين ميوهها چند صدهزار تومان است، بهفروش ميرساند.
هويج امريكايي 90هزار توماني كه به رغم نوشته لاتين آن، برچسب توليد داخلي روي آن خورده و بسته 175گرمي تمشك با قيمت كيلويي 480هزار تومان و عرضه ميوههاي خاص كه روي بستهبندي آن نام كشور كلمبيا حك شده از ديگر مواردي است كه مورد اشاره اين خبرگزاري قرار گرفته است.
حال جاي سؤال است كه آيا در سالي كه به نام اقتصاد مقاومتي، توليد و اشتغال نامگذاري شده، فروش محصولات خارجي مشابه توليدات داخلي و ميوههاي چند صدهزارتوماني در فروشگاه وابسته به شهرداري تهران چه توجيهي دارد و با چه بهانهاي شكلات، بيسكوييت و ويفرهاي ايتاليايي، آلماني و حتي ويتنامي در اين فروشگاه عرضه ميشود؟
40 هزار ميليارد تومان واردات مواد غذايي در یک سال!
ايران در سال حدود 40هزار ميليارد تومان غذا از كشورهاي خارجي وارد ميكند كه عموماً اين واردات جزو كالاهايي است كه دهها سال پيش مديران دولتي بايد روي جايگزيني اين كالاهاي با توليد داخل برنامهريزي ميكردند، بهطور نمونه هر ساله حدود 12هزار ميليارد تومان فقط نهادههاي دامي وارد ايران ميشود و در كنار اين كالاها بسياري از اقلام غذايي كه واردات اين كالاها اصلاً ضرورتي ندارد وارد ايران ميشود و حالا نوبت واردات كالاهاي لاكچري و گران قيمت خارجي به كشور شده تا ارزهاي نفتي و غيرنفتي به جاي سرمايهگذاري در امور عقلاني صرف واردات شود و بنگاههاي كشور بيش از پيش در ركود فرو روند.
اهمیت کشاورزی برای امریکا
کشاورزی در ایالات متحده امریکا به عنوان یک صنعت بزرگ محسوب میشود که این کشور را به یک صادرکننده عمده محصولات کشاورزی تبدیل کرده است. هر ساله امریكا به دلیل امنیت غذایی كشورش میلیاردها دلار به بخش كشاورزی انواع یارانه پرداخت میكند، این در حالی است كه در ایران حمایت از بخش كشاورزی بسیار ضعیف است و عدهای پیوسته برای بازگشایی بیشتر درهای گمرك برای واردات به تخریب وزیر جهاد و بخش كشاورزی میپردازند.
طبق سرشماریهای کشاورزی در سال ۲۰۰۷، در ایالات متحده 2/2 میلیون زمین کشاورزی وجود داشته که مساحت آنها در مجموع ۹۹۲ میلیون هکتار است، این در حالی است كه ایران نیز 16میلیون هكتار زمین كشاورزی دارد.
ورود کالاهای خارجی در دوران پساتحریم
در این میان در شرایطی كه در دوران پسا تحریم قرار داریم و هنوز مشكلات بانكی و نقل و انتقالات ارزی برطرف نشده و حتی قراردادهای خرید هواپیما و نفت (IPC) وضعیت نامشخصی دارند، شاهد حضور كالاهای مصرفی چون هویج امریكایی با قیمتهای 100هزار تومان در هر كیلو در فروشگاههای شهروند هستیم، این در حالی است كه علت گران بودن این كالاها ارگانیك بودن و كشت و كاشت در مزارع خانوادگی كالیفرنیای امریكا عنوان میشود.
از هویج ایرانی تا هویج امریکایی
در شرایطی هویجهای امریكایی لاكچری در فروشگاههای شهرداری عرضه میشود كه هویجهای ایرانی را هم كنار آبمیوه فروشیها و مغازههای میوهفروشی میبینیم كه تلنبار شده است و به قیمت بسیار ناچیزی به فروش میرسد، این در حالی است كه به نظر میآید هویج تولید داخل بهرغم قیمت ناچیز چندان بازاری ندارد. در بازارهای جهانی هزاران كالا با كیفیتهای متفاوت وجود دارد، اگر قرار باشد ارزهای نفتی و غیر نفتی ایران صرف واردات انواع كالای نهایی و مصرفی از بازارهای جهانی شود، بیشك وضعیت تولید، اشتغال، مالیات، بیمهها، صندوقهای بازنشستگی و... وضعیت بدتری را نسبت به شرایط كنونی تجربه خواهند كرد زیرا ارزهای نفتی كه متعلق به 80 میلیون ایرانی است، صرف واردات كالایی میشود كه بازار ایران را نابود میكند و تولیدكننده دیگر برای عرضه محصول داخلی سرمایهگذاری نخواهد كرد، به طوری كه ایران یك كشور كاملاً مصرف كننده و وابسته به بازارهای جهانی خواهد شد.
گفتنی است این روزها نه تنها در فروشگاههای شهروند بلكه در سایر فروشگاههای زنجیره ای، عمده فروشیها و خرده فروشیها انواع و اقسام كالاهای مصرفی خارجی به چشم میخورد و به نظر میرسد متولیان ارزی دولت برای تأمین بودجه كشور شبكهای از واردكنندگان را تجهیز كردهاند تا به ازای پرداخت ریال به آنها، ارزهای نفتی را تبدیل به انواع و اقسام كالاهای وارداتی به ایران بكنند كه این فرایند اقدام علیه تولید ملی به شمار میآید. امید میرود اتاقهای بازرگانی و انجمنهای واردكننده كالا همچون انجمن صنایع مواد غذایی و همچنین دولت در رابطه با چرایی واردات كالاهای خارجی مشابه تولید داخل و غیرضروری به كشور به افكار عمومی پاسخ دهند.
انتقاد يك عضو اتاق بازرگاني از واردات بيسكوييت خارجي مقابل نعمتزاده
پيش از اين يكي از اعضاي اتاق بازرگاني درست زماني كه در زمان حضور نعمتزاده، وزير صمت دولت يازدهم در اين اتاق حضور داشت7 به بيسكوييتهاي خارجي روي ميز اشاره كرد و نسبت به واردات لجام گسيخته و بيكاري جوانان ايراني، كاهش ظرفيت كارخانجات توليدي ايراني و كاهش توليد ملي انتقادات تندي به وزير داشت كه بلافاصله برخي از اعضاي اتاق بازرگاني اين روزها با مقوله رانتخواري مواجه هستند و پشت اين عضو منتقد اتاق بازرگاني را خالي كردند و طي بيانيهاي از وزير عذرخواهي كردند.