امروزه اکثریت قریب به اتفاق زنان همپای مردان و چه بسا بیشتر از آنها بار مسئولیتهای زندگی را به دوش میکشند. یک زن شاغل در حقیقت دوشغله است چراکه شغل خانهداری او در هر شرایطی پابرجاست. بسیاری از زنان هم مسئولیتها و وظایف بیرون از خانه، هم وظایف و مسئولیتهایی که در خانواده بر عهده دارند را انجام میدهند. بار و فشار این وظایف سلامت زنان جامعه را به خطر انداخته است. بیشک مقوله سلامت زنان به عنوان نیمی از جمعیت که میتوانند به عنوان نیرویی فعال، تأثیر مستقیمی در پیشرفت و توسعه یک کشور داشته باشند، توجه بیشتری را میطلبد، زیرا پرورش آیندهسازان جامعه در دست آنهاست و در واقع این زنان هستند که آینده جامعه را میسازند، بنابراین آینده سالم در گرو سلامت زنان است.
استرس زنان شاغل تصاعدی بالا میرود
عوامل شغلی تأثیرگذار بر سلامت روان میتواند باعث بروز خستگیهای شغلی فرد شده و این نیز به نوبه خود موجب تأثیرات منفی بسیاری در سایر زمینههای زندگی اعم از اجتماعی، فردی و خانوادگی میشود. اگرچه کار یک منبع مهم برای امرار معاش است و همچنین موجب احراز موقعیتهای اجتماعی میشود، اما خستگی و آسیبهای آن نیز میتواند باعث کاهش سلامت فیزیکی و روانی فرد شاغل شود. یکی از مهمترین پیامدهای منفی فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی بروز استرس و فشارهای روحی و روانی است که معمولاً در زنان بیش از مردان بروز میکند، مخصوصاً برای خانمهایی که مسئولیت شغلی سنگینی دارند. هر چه این مسئولیت حساستر باشد به نحوی که تصمیم و رأی آنها دخالت مستقیم در سرنوشت کار و برنامه اداره یا سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، داشته باشد استرس و فشار روحی روی این خانمها بیشتر است. کارشناسان معتقدند که هر چه رده شغلی زنان بالاتر باشد استرس و فشار روحی بر آنها بیشتر است، زیرا زنان با قدرت بیشتری برای مقابله با تبعیضهایی که در محیط کار وجود دارد، کار میکنند تا خود و توانایی خود را به اثبات برسانند. حال اگر خانمی متأهل باشد این استرس و فشار روحی بر او دو چندان میشود، زیرا بانوان شاغلی که متأهل هستند علاوه بر وظایف همسرداری و خانهداری که خودش شغلی سخت و پیچیده است، مسئولیت کار بیرون از خانه هم بر دوش آنهاست و استرس انجام این دو کار فشارهای بسیاری را بر خانمها وارد میکند.
استرس بیشتر زمانی بر خانمها وارد میشود که به جای تحسین و تشویق و قدرشناسی به خاطر انجام وظایف سنگینی که بر عهدهدارند با سرزنشهای مکرر همسر و اطرافیان بابت عدم حضور مداوم در خانه روبهرو میشوند. کم نیستند زنانی که به خاطر عدم درک و توقعات غیرواقعبینانه همسرشان مجبورند نه تنها همه گونه سختی و ناملایماتی را تحمل کنند بلکه نیروی مضاعفی صرف کنند تا بتوانند با انجام مسئولیتهایشان رضایت همسرشان را هم جلب کنند. همین فشار روحی دوچندانی که بر زنان وارد میشود میتواند بر کیفیت کار آنها نیز اثر بگذارد، بنابراین تداخل کارهای چندگانهای که بر عهده زنان جامعه است باعث میشود نه تنها کیفیت کار آنها کاهش پیدا کند، بلکه اختلافات زناشویی، انتقال رنج و ناراحتی والدین به کودکان و صدمه به کیفیت زندگی باعث به خطر افتادن سلامت آنان نیز شود.
کار برای زندگی نه زندگی برای کار
زنان شاغلی که کانون خانه را به خوبی گرم نگه میدارند تردستان بسیار خوبی هستند! به نظر بسیاری از مردان یا زنانی که خانهدار هستند کاری که آنان انجام میدهند همان شعبدهبازی باشد، ولی اینطور نیست، زنان شاغل با تبحر بسیار دو شغل خود را مدیریت میکنند، اما این تبحر باعث میشود که بسیاری از زنان فراموش کنند زندگی هم باید بکنند؛ رقابتی که در محیطهای کاری امروزه شایع شده است و همه در حال جنگیدن هستند تا از رقیب خود برای به دست آوردن پست و مقام بالاتر عقب نمانند، باعث شده تا زنان زندگی کردن را فراموش کنند، زیرا تمام مدت به فکر کار خود هستند، اما در این میان برگ برنده دست زنانی است که زندگی کردن خود را فراموش نکردهاند. برگ برنده دست همان زنانی است که شعار «کار برای زندگی، نه زندگی برای کار» را سرلوحه زندگی و کار خود قرار دادهاند. بهتر است همه بانوان به این فکر کنند که این همه دویدن و تلاش قرار است کی تمام شود. قرار است کی زندگی کنند. این یک واقعیت است که هیچ کس نمیتواند همه امکانات را یکجا در اختیار داشته باشد. اداره خانه، تربیت فرزندان، کمک به همسر و توجه به سایر خویشاوندان از جمله نقشهای همه زنان در تمام دنیاست، اما در حقیقت هیچگاه نمیتوان این نقشهای متفاوت را به طور همزمان به خوبی ایفا کرد، اما میتوان آنها را دستهبندی و به ترتیب اولویتشان به آنها رسیدگی کرد تا هم به کار رسید، هم به زندگی.
سلامت خود را فدای کار نکنید
سه اولویت زندگی خود را مشخص کنید و بر اساس آن برنامه زندگی خود را بنویسید. وظایف خانه را با گفتوگو و مشورت بین اعضای خانه تقسیم کنید تا همه کارها بر دوش شما نباشد. قرار نیست خانه شما همیشه برق بزند. به صحبت کردن با همسرتان بیشتر از برق زدن خانه خود اهمیت بدهید. وقت بیشتری به فرزندانتان اختصاص دهید. یادتان باشد که گرمی روابط اعضای خانواده از همه چیز مهمتر است.
زمان بیشتری را به خود اختصاص دهید. ورزش کنید، پیادهروی کنید، مطالعه کنید یا فقط دراز بکشید و هیچ کاری نکنید. شما تا چه اندازه به بهداشت و سلامت فردی خود اهمیت میدهید؟ آیا ناهار را ایستاده یا پشت کامپیوتر میخورید؟ در هفته دو ساعت کامل به خود اختصاص دهید. استخر بروید یا فیلم ببینید و غذای مورد علاقه خود را بپزید و در آرامش بدون هیچ استرسی بخورید.
در هر زمینهای که کار میکنید اجازه دهید که سطح دانش و مهارتتان از شما پیشی بگیرد. یادتان باشد که یادگیری با فارغالتحصیلی متوقف نمیشود. همواره چیزهایی برای یاد گرفتن وجود دارد که به شما در شغلتان کمک میکند. به خصوص در دنیای پرشتاب امروزی، با فناوریهای جدیدی که از راه میرسد، آموزش مدام، شرط اصلی موفقیت حرفهای است.
خودتان را باور کنید. تواناییها و قابلیتهای خود را باور کنید و قدمهای خود را بر اساس قابلیتهایی که دارید بردارید. قدمهای کوچک، اما مؤثر با کمترین خستگی و فشار. شما کارهای بسیاری را به خوبی انجام دادهاید و باز هم میتوانید کارهای بیشتر و مهمتری را به همان خوبی انجام دهید. فقط باید خودتان را باور داشته باشید و هر روز یک گام کوچک در جهت بهتر شدن کارتان بردارید. در نهایت به خودتان جایزه دهید. منتظر نباشید دیگران از شما قدردانی و تشکر کنند خودتان بعد از انجام هر کار موفقیتآمیزی به خودتان جایزه بدهید. آخرین باری که برای انجام موفق کاری به خودتان جایزه دادهاید کی بوده است؟