مایکل سندل در کتاب ارزشمند «آنچه با پول نمیتوان خرید» می‌گوید: امروزه تقریباً همه چیز را می‌شود با پول خرید حق مهاجرت به آمریکا ۰۰۰ر۱۵۰ دلار، پروانه شکار کرگدن در حال انقراض ۰۰۰ر۵۰۰ دلار، رحم‌اجاره‌ای ۶۲۰۰ دلار، سلول زندانی تمیز و بهتر شبی ۸۲ دلار، پذیرش دانشجو در دانشگاه معتبر بدون لحاظ شایستگی … دلار!
اما قیمت‌گذاشتن روی چیزهای خوب باعث فساد آنها می‌شود. پول دادن به بچه برای اینکه کتاب بخواند، لذت مطالعه واقعی را از بین می‌برد، به مزایده گذاشتن صندلی‌های سال اول دانشگاه، ممکن است به بودجه دانشگاه کمک کند اما شرافت دانشگاه و اعتبار مدرکش را زیر سئوال می‌برد. استخدام مزدور خارجی برای جنگیدن ممکن است جان شهروندان را حفظ کند، اما معنی شهروندی را خراب می‌کند»(۱)
اتفاقی که روز پنجشنبه در استادیوم لوژنیکی مسکو رخ داد، معنی سخن مایکل سندل را آشکارتر می‌کند. تیم ملی عربستان سعودی با دهها میلیون دلار سرمایه‌گذاری نفتی حکام آل سعود، در نخستین بازی جام جهانی ۲۰۱۸ در شرایطی که محمدبن‌سلمان نایب‌السلطنه و همه‌کاره عربستان خود را با عجله به استادیوم رسانده بود تا نتیجه هزینه دلارها را ببیند، با نتیجه تحقیرآمیز پنج بر صفر در برابر روسیه‌ای که اساساً فوتبال درجه دو دارد، شکست خورد.
درست پنج ماه پیش، در اول بهمن ماه گذشته، یک منبع اسپانیایی افشا کرد که فدراسیون فوتبال عربستان برای داشتن آمار بالای لژیونر و اینکه در جام جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد، بابت پذیرش هر یک از بازیکنانش در تیم‌های لالیگایی ۵ر۲ میلیون یورو رشوه داده است. همان‌طور که داور عربستانی به خاطر دریافت رشوه در بازیهای داخلی، از قضاوت در جام جهانی محروم شد.
حکام عربستان، سالهاست که از پول به عنوان حلاّل مشکلات در همه عرصه‌ها استفاده می‌کنند. افشای پشت سرهم رشوه‌های آل سعود، در سراسر جهان گواه این وضع است. از افشای پرداخت ۶۸۱ میلیون دلار به نجیب رزاق برای رقابت انتخاباتی در مالزی تا افشای رشوه به برخی نمایندگان مجلس انگلستان و مشاوران ترامپ و سران کشورهای عربی و داوران ورزشی در بازیهای آسیایی و…
یکی از درشت‌ترین ارقام رشوه، که در قالب خرید انجام شده، قرارداد۴۶۰ میلیارد دلاری خرید تسلیحات از ایالات متحده در هنگام سفر دونالد ترامپ به ریاض و اجرای رقص شمشیر معروف است. ۱۱۰ میلیارد دلار پرداخت نقدی و ۳۶۰ میلیارد دلار تعهد پرداخت ده ساله برای خرید تجهیزات فوق مدرن برای کشوری که به عصر پیشاصنعتی تعلق دارد. اما آیا صرفاً با پول می‌توان کشور را مدرن کرد؟
تجهیزات مدرن ارتش عربستان و خلبانان سعودی که با پول نفتی در تگزاس آموزش دیده‌اند، چهار سال است که در جنگ با کشور فقیر و بدوی یمن به هیچ پیروزی قابل ذکری نرسیده‌اند. خلبانان سعودی، با همان دقت فوتبالیست‌هایش، به جای هدف‌گیری مقرها و اردوگاه‌های نظامی، مدارس و درمانگاه‌ها و کلبه‌های مردم فقیر را هدف می‌گیرند. داعش با پول و تجهیزات بیکران سعودی، در عراق و سوریه، مانند فدراسیون فوتبال عربستان دلارها را به هدر می‌دهد و شکست می‌خورد…
ترامپ به صراحت در مکالمه با یکی از شیوخ منطقه ـ که به احتمال زیاد همین بن‌سلمان است ـ می‌گوید: اگر ما دستمان را از پشت شما برداریم دو هفته هم دوام نمی‌آورید و باید با زندگی مجلل و هواپیماهای شخصی خداحافظی کنید و کشورتان را ترک گویید…
کالین پاول ژنرال ارتش و وزیر خارجه اسبق آمریکا در میزگرد فاکس نیوز با سه کارشناس سعودی که گفته بودند به کمک جنگنده‌های ساخت آمریکا می‌توانند ظرف چند ساعت آسمان ایران را تصرف کنند، گفته بود: صحبت‌های شما بیشتر شبیه شوخی است. اگر ایران با شما وارد جنگ شود، شما حتی فرصت نمی‌کنید تلفن را بردارید تا از ما تقاضای کمک کنید. شما ظرف چند ساعت به دوران پیشاصنعتی برمی‌گردید. ایران را با یمن مقایسه نکنید…
سخنان تند و موهنی که مقامات سعودی به ویژه بن‌سلمان در ماه‌های اخیر علیه ایران بر زبان رانده، به همراه اصلاحات نمایشی و ماکتی که در جامعه عربستان، به صورت فرمایشی انجام داده، نشان دهنده ترس سلطان از هم سرنوشت شدن با سلاطین دیگر منطقه از جمله قذاقی است. اصلاحاتی که ابتدا از آزادی رانندگی زنان و ورود زنان به ورزشگاه شروع شد اما شیوخ چنان عجولانه پیش رفتند که کوتاه زمانی بعد تصویر شاهزادگان و فرزندان خلف خادمین حرمین شریفین در حال بازی پوکر منتشر شد. آن هم در میان جامعه سنتی و مذهبی عربستان که نتیجه‌ای جز ننگ و نفرت ندارد. نتیجه رقت بار هدر رفتن میلیون‌ها دلار پول نفت در بازی اخیر جام جهانی، یک نشانه از جواب ندادن سیاست خرید همه چیز با پول توسط سلاطین بی‌کفایت نفتی است؛ سلاطینی که همچون پادشاه سرزمین کوتوله‌های لی‌لی پوت۲ که با مراقبت‌های ویژه ایالات متحده نگهداری می‌شوند.
پی‌نویس:
۱ـ «آنچه با پول نمیتوان خرید» اثر مایکل سندل، ترجمه حسن افشار، نشر مرکز
۲ـ لی‌لی پوت(liliput) نام یک کشور جزیره‌ای خیالی است در رمان سفرهای گالیور اثر «جاناتان سوییفت» قد ساکنان این جزیره یک دوازدهم انسان‌های معمولی است اما حکمران آنجا خود را امپراتور می‌نامد!
