۲۹ کشور عضو ناتو در حالی در بروکسل گردهم آمدهاند که هشدار دونالد ترامپ به اعضای سازمان برای افزایش سهم بودجه دفاعی آنها، این گردهمایی را تحتالشعاع خود قرار داده است. ترامپ در نشستی با دبیرکل ناتو گفته که اروپاییها باید با افزایش بودجههای دفاعی خود بار مالی را از دوش امریکا بردارند. ترامپ در انتقاد از عملکرد متناقض آلمان در ناتو، گفت که این کشور «اسیر روسیه» شده است.
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در هفتادویکمین سال تأسیس خود دچار شکافهای عمیقی شده و اختلافات امریکا و اروپا بر این سازمان سایه افکنده است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا که از زمان ورود به کاخ سفید بر سر مسائل اقتصادی با کشورهای اروپایی دچار تنش شده، این بار اروپاییها را تحت فشار قرار داده تا بودجههای دفاعی و سهم خود را در ناتو افزایش دهند تا بار مالی از دوش امریکا کاسته شود. نشست دو روزه ناتو که از دیروز در بروکسل، پایتخت بلژیک شروع شد و تا امروز (پنجشنبه) ادامه دارد، چالشیترین نشستی است که در مدت عمر این سازمان برگزار میشود و رئیسجمهور امریکا پیش از برگزاری نشست جنگ لفظی علیه متحدان اروپایی اش را تشدید کرده است. به گزارش شبکه سیانان، رئیسجمهور امریکا دیروز پیش از برگزاری نشست در صبحانه کاری با ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، از سیاستهای کشورهای اروپایی انتقاد کرد و گفت: «باید بگویم که این واقعاً ناراحتکننده است که آلمان توافق بزرگ گازی و نفتی با روسیه میبندد؛ همان روسیهای که شما (ناتو) قرار است در برابر آن دفاع کنید و آلمان میلیاردها دلار به روسیه میپردازد. ما در حال حفاظت از آلمان، فرانسه و همه این کشورها هستیم و تعداد زیادی از این کشورها توافق انتقال خطوط انرژی میبندند و در آن میلیاردها دلار به روسیه میپردازند. فرض بر این بوده که ما از شما در برابر روسیه حفاظت کنیم، اما آنها میلیاردها دلار به روسیه میدهند و به نظر من این مناسب نیست و صدراعظم پیشین آلمان، رئیس شرکت خط لولهای است که گاز روسیه را به آلمان منتقل میکند». رئیسجمهور امریکا با تکرار اظهارنظرش درباره وابستگی انرژی آلمان به روسیه گفت: «آلمان اسیر روسیه است چرا که آنها تولید زغال سنگ و انرژی اتمی را رها کردند و به نفت و گاز روسیه رو کردند. به نظر من این چیزی است که ناتو باید به آن نگاه بکند. قطعاً منطقی به نظر نمیرسد که آنها میلیاردها دلار به روسیه بپردازند و ما از آنها در برابر روسیه دفاع کنیم». این اظهارات ترامپ واکنش برلین را در پی داشته است. به گزارش رویترز، اورسولا وان درلین، وزیر دفاع آلمان در واکنش به اظهارات ترامپ گفت: «بدون شک ما اختلافات بسیار عمیق و گستردهای با روسها داریم و هرگز اسیر و زندانی سیاستهای این کشور نبودهایم، با این حال تلاش کردهایم کانالهای ارتباطی خود را با دیگران حفظ کرده و با برخی دیگر از کشورها، اتحاد خود را حفظ کنیم.» در ادامه گفتوگوی ترامپ و دبیرکل ناتو، استولتنبرگ در واکنش به سخنان ترامپ که اروپاییها را به کم کاری متهم میکرد، گفت که «نقطه قوت متحدان ناتو در این است که بهرغم اختلاف نظرها درباره برخی موضوعات از قبیل: گاز و نفت، ما همیشه قادر بودهایم که حول ارزشهای کلیدی و ریشهای ناتو متحد و یکپارچه شده و از همدیگر دفاع کنیم چرا که ما متوجه هستیم که دسته جمعی قویتر از این هستیم که در خانه تنها باشیم». ترامپ با پریدن در حرفهای استولتنبرگ گفت: «چطور ما با هم میتوانیم قدرتمندتر باشیم وقتی یک کشور انرژی خود را از کسی وارد میکند که شما باید از او در برابر آن دفاع کنید؟»
اروپا باید فوراً عمل کند
درحالی که دبیرکل ناتو و هیئت امریکایی از این سخنان ترامپ بهتزده شده بودند، ترامپ با انتقاد از کوتاهی اروپاییها در افزایش بودجههای دفاعی و با بیان اینکه این مسئله باید هر چه زودتر عملی شود، گفت: «از نظر من این کشورها باید فوراً قدم جلو بگذارند. آلمان یک کشور ثروتمند است و آنها درباره افزایش خیلی محدود هزینههای نظامی و دفاعی تا سال ۲۰۳۰ صحبت میکنند، اما آنها میتوانند فوراً همین فردا هزینههای دفاعی و نظامی را افزایش دهند و مشکلی در این باره ندارند. به نظرم این برای امریکا، غیرمنصفانه است. ما باید کاری بکنیم چرا که ما نمیتوانیم این وضع را تحمل کنیم». ترامپ افزود: «آلمان فقط کمی بیشتر از یک درصد از تولید ناخالص داخلی را برای هزینههای نظامی ناتو میپردازد، اما رقم واقعی هزینههای امریکا بیش از ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی است. فکر میکنم این موضوع نامناسبی است. ما داریم از آلمان، فرانسه و همه حفاظت میکنیم و پول بسیاری برای این کار میپردازیم و این برای دههها است که انجام میشود. این موضوع توسط دیگر رؤسای جمهور امریکا هم مطرح شد، اما آنها هیچ کاری برای حل آن نکردند، اما من باید این موضوع را مطرح کنم چرا که خیلی برای مردم امریکا و مالیاتدهندگان ما غیرمنصفانه است». سخنان جنجالی ترامپ با دبیرکل ناتو تا جایی ادامه پیدا کرد که از خبرنگاران خواستند نشست را ترک کنند. به گزارش یورونیوز، هرچند از سال ۲۰۱۴ و پس از بحران اوکراین، بودجه دفاعی کشورهای ناتو به غیر از امریکا به میزان ۹۰ میلیارد دلار افزایش یافته است، اما واشنگتن همچنان اصرار دارد که این سهم باز هم افزایش یابد.
رئیسجمهور امریکا دو هفته پیش هم با ارسال نامهای هشدارآمیز به متحدان اروپایی عضو ناتو، آنها را در خصوص عمل نکردن به تعهداتشان مورد انتقاد قرار داد. ترامپ پیش از تکیه زدن بر کرسی ریاست جمهوری امریکا، در مبارزات انتخاباتی بر کاهش هزینههای امریکا در ناتو تأکید میکرد و پس از پیروزی در انتخابات نیز خواستار تعادل در اختصاص هزینههای ناتو میان اعضا شد. ترامپ در نشست جنجالی گروه ۷ در ماه ژوئن که در کانادا برگزار شد بهرغم امضای بیانیه نهایی آن، بلافاصله پس از ترک کانادا امضای خود را پس گرفت و بیاعتنایی خود را به تصمیمات متحدانش ابراز کرد و باتوجه به شروع جنگ لفظی ترامپ علیه اروپاییها، احتمال دارد در نشست ناتو نیز چنین اتفاقی رخ دهد. ناتو که در سال ۱۹۴۹ و برای مقابله با تهدید شوروی تشکیل شد، بر مبنای همکاریهای عمیق با امریکا فعالیت میکند که با زرادخانههای هستهای و غیرهستهای خود به امنیت اروپا کمک میکند، اما ورود ترامپ به کاخ سفید وضعیت متحدان غربی را تغییر داده است و شکافها در درون این سازمان عمیقتر شده است. اکنون روابط دو سوی اقیانوس اطلس تحت تأثیر اختلافات گسترده بر سر مسائل مختلف از جمله توافق هستهای ایران و نیز آغاز جنگ تجاری امریکا علیه اروپا و واکنش متقابل اروپاییها در قبال آن، قرار گرفته است. سران اروپایی از یکجانبهگرایی و اقدامات خودمحورانه ترامپ به شدت خشمگین هستند و ادامه این وضع را برنمیتابند، اما ترامپ که خود را عملگرا میداند، گفته است که به همه وعدههای انتخاباتی خود عمل خواهد کرد. برخی ناظران بر این باورند که در صورتی که اروپاییها با خواسته ترامپ مبنی بر افزایش سهم بودجه دفاعی خود در ناتو موافقت نکنند، ممکن است امریکا از این پیمان نظامی خارج شود؛ چیزی که در دو سال ریاست جمهوری ترامپ شاهد آن بودیم و امریکا به راحتی از پیمان تغییرات آب و هوایی، برجام و ترانس پاسیفیک خارج شد.