بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشجویان در حالی در دانشگاه‌ها خاک می‌خورد که پتانسیل حل بسیاری از معضلات کشور را دارد.
سیستم آموزش عالی وظیفه دارد که به منظور رفع مشکلات و دغدغه‌های ملی و منطقه‌ای که در آن قرار گرفته، گام بردارد. بخش اعظم پژوهش‌های دانشجویان به‌خصوص در مقاطع پایین‌تر هم سنتی است و کاربردی ندارد.
بسیاری از دانشگاه‌ها نسبت به مشکلاتی که در اطراف آن‌ها رخ می‌دهد، حساسیت چندانی ندارند و در لاک خود فرو رفته‌اند. حال آنکه فعالیت‌های دانشگاه‌ها حتی درآمد قابل توجهی هم می‌تواند برای آن‌ها داشته باشد. بخشی از بودجه دانشگاه‌ها توسط دولت و بخشی از آن از طریق فعالیت‌های خود دانشگاه تأمین می‌شود. دولت‌های مختلف حتی در سیستم‌های سرمایه‌داری از آنجا که به خوبی نقش و اثر دانشگاه‌ها را در توسعه کشور تحت حاکمیت خود می‌دانند، هزینه‌های فراوانی را در این مراکز انجام می‌دهند. امکان ندارد کشوری به توسعه پایدار دست پیدا کرده باشد، ولی کیفیت دانشگاه‌های آن نازل باشد، به همین دلیل دانشگاه در همه جهان مبدأ تحولات است و نوع عملکرد این نهاد می‌تواند روی جامعه تأثیر مثبت یا منفی بگذارد.
امروزه شاهد انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در همه زمینه‌ها و حوزه‌ها با اختراعات و ابداعات جدید و به‌روز هستیم، ولی سؤال اینجاست که چرا با این همه کارهای تحقیقاتی و پژوهشی که انجام می‌شود، گره‌ای از مشکلات در کشور به طور اساسی و اصولی حل نمی‌شود؟
آنچه باید مورد توجه جدی قرار گیرد، تجاری‌سازی است؛ چرا نمی‌توانیم کاری را که انجام داده‌ایم به مرحله تجاری و درآمدزایی برسانیم و اکثر کارهای تحقیقاتی و پژوهشی که انجام می‌شود آرشیو شده و دردی را دوا نمی‌کند؛ اگر نتوانیم قدمی در بحث اشتغال و کسب درآمد درجامعه برداریم، ارزشی ندارد. در فرایند تجاری‌سازی تشکیل یک تیم پژوهشی، متشکل از استادان و صاحب‌نظران رشته‌های مکمل، نظیر استادان حقوقی، زبان، روانشناسی، فنی و مهندسی، علوم پایه و... ضروری و مهم است.
امروزه کشور با چالش‌های مهمی روبه‌رو است که به واقع باید نام ابرچالش را بر آن‌ها نهاد. دانشگاه در کنار تربیت و تأمین نیروی انسانی متخصص کشور باید به وظیفه دیگر خود که تعامل با جامعه و ارائه راه‌حل ابرچالش‌های موجود است، عمل کند. ضمن اینکه می‌توان بسیاری از مشکلات را از قبل پیش‌بینی و با کمترین هزینه آن‌ها را حل کرد. بخش عمده‌ای از رخداد‌ها با پیش‌نشانگر‌هایی روبه‌رو هستند. دانشگاه به دلیل داشتن توان علمی قابل توجه می‌تواند پیشنهاداتی عملی را به سازمان و دستگاه‌های اجرایی بدهد. امروز کشور با مسائلی، چون کم‌آبی، ریزگردها، مشکلات اقتصادی، بیکاری و مسائلی از این دست درگیر است. دانشگاه تهران مصمم است دستگاه‌های مربوط را در فائق آمدن به این مشکلات کمک کند. بر اساس برنامه ششم توسعه بیش از ۳۰ درصد از اعتبار توسعه پژوهش و فناوری قرار است در اختیار مجموعه دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و پارک‌ها قرار گیرد. این مسئله در حالی می‌تواند حلال مشکلات باشد که دانشگاه‌های کشور‌ها هم فعالیت‌های پژوهشی خود را کیفی‌تر سازند و هم به مشکلات مناطق خود ورود کنند.
* عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد
