چند سالی میشود که در ایام محرم هر سال شاهد بازپخش مجموعه «مختارنامه» از تلویزیون هستیم به صورتی که خیلیها در فضای مجازی به طنز و جدی از این تکرار سالانه مختار گلایه دارند، اما باید گفت: این مجموعه تنها برنامه مناسبتی محرم است که با هر بار تکرار، باز هم تازگی دارد و به نسبت سایر تولیدات مناسبتی مخاطب از تکرار آن اشباع نمیشود حتی به دلیل وجود مصادیق زیاد جامعه کنونی ما با زمان مختار هر آن احساس میکنیم برخی حوادث زمان مختارثقفی نه در تاریخ ۶۷ هجری قمری، بلکه گویی امروز و در دوران معاصر بوده است.
البته گرایش بینندگان تلویزیونی به تکرار مختار عمدتاً به دلیل خاصیت محتوایی آن است که باعث شده قدر و ارزش این سریال تاریخی تنها به ویژگیهای ساختاری و هنری آن محدود نشود. در واقع آنچه اهمیت مجموعه «مختارنامه» را بالا برده است، شباهت زیاد ماجراها و کشمکشهای درون آن با واقعیتهای سیاسی و اجتماعی دوره و زمانه کنونی است. افرادی هستند که مانند فتنه ۸۸، در لباس دین و تشرع عمداً یا سهواً به دین و اجتماع ضربه میزنند. زمانی دور در دوران مختار هم چنین حوادثی رقم خورده بود؛ لذا وجود این شباهتهای تاریخی به صورتی شده است که گویا روایت مجموعه «مختارنامه»، شرح حال ما در زمانه اکنون با شکل و فرم دیگری است؛ البته بخشی از این موفقیت هم به پتانسیل بینظیر و ذاتی تاریخ اسلام برمیگردد. چه اینکه تاریخ صدر اسلام و مناسبات و حوادث به وقوع پیوسته در آن همواره زنده و کاربردی است مثل ماجرای عاشورا که به نماد ابدی رویارویی خیر و شر تبدیل شده است و باید هوشیارانه چرخه تاریخ را مطالعه و رصد کرد تا اشتباهات آن تکرار نشود و نکته جالب توجه اینجاست که میرباقری در مجموعه «مختارنامه» از این ظرفیت بکر تاریخی نهایت استفاده را برده و این بخش از تاریخ را به گونهای ترجمه و بازنمایی کرده که هر قسمت آن مانند آیینهای شده که زمان و زمانه خویش در آن پیداست. به عنوان نمونه بخشی از دیالوگ سریال مختارنامه درباره اعتماد نکردن به دشمن که با دوره کنونی ما نزدیکی و تطابق زیادی دارد قابل توجه است؛ زمانی که در محاصره اقتصادی و نظامی دشمنان بودند مختار خطاب به بزرگان لشکر خود که خواهان صلح و مذاکره با دشمن بودند، گفت: در میان شما هستند کسانی که قصد تسلیم دارند من بیعتم را از شما برمیدارم و اتمام حجت میکنم. تزویر به شما امان نمیدهد تا مقاومت شما را بشکند بعد از غلبه شک نکنید گردنتان را خواهد شکست. یا در بخش دیگری زمانی که عدهای تاجر و سرمایهدار اموال ضروری مردم را در انبارهای خود احتکار کرده بودند مختار خطاب به آنها گفت: اگر اقرار نمیکردید که خطایتان سهوی بوده، برایتان همان حکمی را اجرا میکردم که درباره شمر و خولی و حرمله اجرا کردم. همه موجودی انبارهای حضرات ضبط شود زین پس انبار کردن مایحتاج ضروری مردم جرم است و هیچ محمولهای از کوفه خارج نمیشود. بخشی از موجودی انبارها را هم روانه بازار کنید تا قیمتهای کاذب بشکند. خرید بیش از نیاز هم جرم محسوب میشود و خاطیان به اشد مجازات محکوم خواهند شد...
بیشک مجموعه «مختارنامه» تلنگری از برش تاریخی اسلام و از نوادر مجموعههای تأثیرگذار تلویزیونی است که هربار نکات درسآموز تازهای در لابهلای آن کشف خواهیم کرد. چه آنکه از جمله راههای تجربهاندوزی برای هر انسان عاقلی، نگاه به تاریخ گذشتگان است. تاریخ همچون آیینهای است که گذشته را نشان داده و چراغی برای بهتر دیدن در آینده است. امام علی (ع) در نهجالبلاغه به زیبایی در رابطه با عبرت گرفتن از گذشتگان میفرمایند: «برای شما در تاریخ قرون گذشته درسهای عبرت فراوانی وجود دارد و هرکس از وقایع گذشتگان عبرت بگیرد بینا مىشود، کسى که بصیرت و بینایى پیدا کرد مىفهمد و آن کس که فهمید عالم مىشود.» مخلص کلام به قول شاعر، هوشیار پایان میدهد مدهوشی تاریخ را.