«سرسام‌آور» بهترین لقبی است که می‌توان به آمار‌های حوزه بنزین نسبت داد؛ فرآورده نفتی که میزان مصرف آن نه تنها در کشور مرز خطر را رد کرده است، بلکه پای آن از مرز کشور هم گذشته و به صورت قاچاق وارد کشور‌های همسایه شده است. با یک حساب سرانگشتی و طبق گفته‌های مسئولان می‌توان فهمید که دولت هرماه حدود ۳ هزار و ۶۸۰ میلیارد تومان برای بنزین یارانه می‌دهد.
به گزارش ایسنا، نرخ بنزین در ایران واقعی نیست و با وجود اینکه در سال ۱۳۸۹ دولت نهم رسماً آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و ارائه حامل‌های انرژی با قیمت اصلاح شده از ۲۸ آذر را اعلام کرد، در این قانون پیش‌بینی شده بود قیمت سوخت به صورت سالانه و طی پنج سال باید ٢٠ درصد افزایش پیدا کند تا به ٩٠درصد قیمت بین‌المللی یا فوب خلیج فارس برسد، این اتفاق تاکنون رخ نداده و همچنان یارانه سرسام‌آور بنزین بر دوش دولت سنگینی می‌کند.
به گفته مسئولان، هم‌اکنون روزانه ۳۵ میلیون دلار یارانه پنهان به بنزین اختصاص می‌یابد و در مجموع در شش ماه نخست امسال، بیش از ۵/ ۵ میلیارد دلار یارانه به بنزین تعلق گرفته است. نکته نهفته در این موضوع این است که پرداخت ارقام هنگفت به عنوان یارانه بنزین که نیمی از آن به دهک‌های ثروتمند جامعه اختصاص می‌یابد و همین‌طور قاچاق بنزین با قیمت یارانه‌ای، هر دو از نمود‌های بی‌عدالتی است.
پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند کنونی مصرف بنزین در کشور با قیمت فعلی یارانه پنهانی که دولت باید بابت بنزین پرداخت کند از ۳۵ میلیون دلار به ۴۵ میلیون دلار در روز افزایش خواهد یافت. با احتساب نرخ تسعیر ارز به میزان ۴۲هزار ریال، یارانه پنهان بنزین حدود ماهانه برای هر نفر۴۶۰ هزار ریال بوده است که پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده این رقم به ۷۰۰هزار ریال افزایش یابد.
اگر جمعیت ایران را ۸۰ میلیون در نظر بگیریم و به هر فرد ماهانه ۴۶۰ هزار ریال یارانه بنزین پرداخت شود، یعنی دولت ماهانه ۳ هزار و ۶۸۰ میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌کند.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، برای سال ۱۳۹۵ بیش از ۵۰ درصد مبلغ یارانه پنهان به سه دهک پردرآمد کشور اختصاص یافته و باقیمانده آن بین هفت دهک دیگر توزیع شده است. از ۳۰ میلیون دلار یارانه‌ای که دولت در سال ۱۳۹۵ برای بنزین پرداخت کرده است، بیش از ۱۵ میلیون دلار از این یارانه بین سه دهک درآمدی بالا تقسیم شده و باقیمانده آن بین هفت دهک دیگر توزیع شده است. مصرف بی‌رویه بنزین در کشور که حتی از پیش‌بینی‌ها هم فراتر رفته است، تنها یک روی هدررفت بودجه دولت در این زمینه است. روی دیگر این سکه قاچاق این فرآورده است که در ماه‌های اخیر و با بالا رفتن نرخ دلار در ایران تنور آن داغ‌تر از گذشته شده است.
بار‌ها اعلام شده که ایران دارای ارزان‌ترین نرخ بنزین در منطقه است. در ترکیه با جمعیت تقریباً مشابه ایران، روزانه ۸ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود و ما در حال رسیدن به مرز ۱۰۰ میلیون لیتر مصرف روزانه هستیم. یکی از دلایل این تفاوت فاحش علاوه بر درست نبودن فرهنگ مصرف در کشور، اختلاف قیمت بنزین در ایران با کشور‌های همسایه است. برای مثال نرخ بنزین در ایران ۲۹/۰ سنت و در ترکیه ۱۶/۱ سنت است.
آمار‌های مختلفی در مورد قاچاق بنزین ارائه شده است، اما نمی‌توان عدد دقیقی برای آن مشخص کرد. به گفته رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعتی روزانه حدود ۱۰ میلیون لیتر بنزین به افغانستان قاچاق می‌شود که قیمت هر لیتر بنزین در ایران ۱۰۰۰ تومان و در افغانستان ۶۰۰۰ تومان است، اما این پول به جای ایران به چین یا ترکیه می‌رود و با آن لباس استوک وارد می‌شود و دوباره پول آن تبدیل به دلار شده و از کشور خارج می‌شود؛ یعنی قاچاق در قاچاق که این حجم نمی‌تواند توسط کولبران انجام شود.
دولت از اول اشتباه کرد
محمد خدابخشی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفتوگو با فارس، در مورد اظهارات رئیس دفتر جمهور مبنی بر احیای کارت هوشمند سوخت، اظهار داشت: از همان زمان که دولت به دنبال حذف کارت سوخت بود، سعی و تلاش کردیم که مسئولان را از انجام این کار منصرف کنیم و از اول با این طرح مخالف بودیم و بار‌ها نیز گفتیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه به وزیر نفت گفته بودیم با توجه به زیرساخت‌های ایجاد شده اقدام دولت برای حذف کارت سوخت اشتباه است، تصریح کرد: هدف از طراحی کارت سوخت، کنترل مصرف و برنامه‌ریزی‌های متعدد برای شرایط مختلف است و خوشحالیم که مجدداً مسئولان به دنبال احیای کارت سوخت هستند.
این نماینده مجلس یادآور شد: هزینه‌های زیادی برای زیرساخت کارت هوشمند سوخت شده بود و نباید مسئولان به دلیل برخی نواقص آن را حذف می‌کردند، چراکه آسیب‌های کنونی ناشی از این اقدام بسیار بیشتر از نواقصی بود که قابلیت رفع شدن داشت.
خدابخشی در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر قاچاق سوخت به شدت افزایش یافته و مصرف نیز بالا رفته است، گفت: با حذف کارت هوشمند، سوخت به راحتی و آسانی در اختیار قاچاقچیان قرار می‌گیرد و مصرف را به شدت بالا برده است. قیمت ارزان بنزین نسبت به کشور‌های همسایه باعث شده که قاچاق بنزین به کشور‌های همسایه افزایش یابد.
این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: نظارت و کنترل کارت‌ها منجر به جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده می‌شود و در شرایط کنونی تحریم‌ها، احیای آن کمک به کنترل تقاضا و مصرف می‌کند و اطمینان خاطر برای مردم است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه اگر کارت سوخت نواقصی هم دارد قابل رفع است، یادآور شد: در پاره‌ای از موارد از کارت سوخت جایگاهداران سوءاستفاده می‌شد که طراحان آن معتقدند می‌شود آن را اصلاح کرد. وی افزود:حذف کارت سوخت تصمیم نادرستی بود و از اول اعتراض کردیم، اما آزمون و خطا صورت گرفت.
