سرویس ایران جوان آنلاین: کشاورزی، مصارف خانگی و صنعت ازجمله مواردی است که سبب شده تا ایلام به‌شدت نیازمند منابع آبی باشد. این در حالی است که کاهش بارندگی‌ها و ادامه‌دار بودن خشکسالی‌ها تأمین آب مورد نیاز در این استان را ضروری کرده است. با این حال بی‌توجهی به طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در این منطقه سبب شده تا آب‌های جاری با کمترین بهره‌وری به کشور‌های همسایه سرازیر شود. موضوعی که موجب شد تا رئیس سازمان جهاد کشاورزی ایلام با اشاره به ورود آب هشت رودخانه مرزی این استان به کشور عراق بر لزوم استفاده بهینه از این منابع تأکید کند.
دو سال قبل بود که کارشناسان اعلام کردند برداشت‌های بی‌رویه در کنار وقوع خشکسالی‌ها در سالیان اخیر باعث شده منابع آب‌های زیرزمینی ایلام به شدت افت کند. آمار‌ها نشان می‌دهد این استان دارای یک هزار و ۹۱۶ حلقه چاه مجاز است که سالانه بیش از۲۹۰ میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی برداشت می‌شود. از این مقدار میزان ۲۵ میلیون در بخش شرب و ۱۰ میلیون در بخش صنعت و میزان ۲۳۱ میلیون نیز در بخش کشاورزی برداشت می‌شود. علاوه بر میزان یادشده از منابع آب زیرزمینی، ۲۰ میلیون مترمکعب به صورت اضافه‌برداشت از چاه‌های کشاورزی مجاز و ۳ میلیون مترمکعب توسط غیرمجاز‌ها برداشت می‌شود. با توجه به برداشت سالانه و همچنین عدم تغذیه مناسب سفره‌های زیرزمینی توسط منابع سطحی و وقوع خشکسالی‌های چندساله استان به‌خصوص دشت‌های مهم سطح آب سفره‌ها به‌شدت افت کرد که از این بین می‌توان به دشت مهران با افت متوسط سالانه ۸۰ سانتی‌متر و دشت موسیان با افت متوسط سالانه حدود ۵۰ سانتی‌متر اشاره کرد؛ لذا با توجه به حجم اضافه‌برداشت چاه‌های کشاورزی و میزان مصرف این نوع چاه‌ها باید با راهکار‌های فنی و عملی از افت سطح آب زیرزمینی در این دشت جلوگیری کرد تا از پیامد‌های بعدی آن از قبیل: نشست زمین، شور شدن آب و هزینه‌های سرسام‌آور جابه‌جایی و کف‌شکنی چاه جلوگیری شود.
نیاز به مدیریت منابع آبی
عبور هشت رودخانه مهم از استان ایلام می‌طلبد تا با توجه به مصرف بالای آب در مصارف کشاورزی، صنعتی و خانگی از این رودخانه‌ها به طور مطلوب استفاده کرد؛ موضوعی که سال‌هاست مورد غفلت قرار گرفته است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی ایلام با اشاره به ورود آب هشت رودخانه مرزی این استان به کشور عراق می‌گوید: «با توجه به شرایط آبی در استان و مناطق همجوار این مهم می‌طلبد تا به طور بهینه از این منابع آبی استفاده کرد.» سید محمدتراب میری با اشاره به اینکه منابع آبی بسیار محدود بوده و کشور‌های مختلفی نیز با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌افزاید: «ایران نیز در زمره کشور‌های خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد و همین عامل می‌طلبد با دقت بیشتری منابع موجود را مصرف کنیم.» با توجه به اینکه ایلام دارای زمین‌های حاصلخیز است، این مهم می‌تواند به رونق کشاورزی و اشتغال مردم منطقه کمک خوبی کند لذا می‌طلبد اقدامات خوبی در این زمینه انجام بگیرد؛ این در حالی است که تاکنون آنگونه که باید از منابع آبی و خاکی استان بهره‌برداری لازم صورت نگرفته و با توجه به اراضی شیبدار استان که به سمت کشور عراق است بیشتر این آب‌ها وارد این کشور می‌شود. رئیس جهاد کشاورزی ایلام با تأیید این موضوع می‌گوید: «می‌توان با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استفاده بهینه‌ای از این آب‌ها کرد و در غیر این صورت تنها به فرسایش خاک و گسترش بیابان می‌انجامد.» میری می‌افزاید: «تاکنون آنگونه که باید از منابع آبی و خاکی استان بهره‌برداری لازم صورت نگرفته و با توجه به اراضی شیبدار استان که به سمت کشور عراق است بیشتر این آب‌ها وارد این کشور می‌شود.» از آنجا که برخی از اراضی در این استان در مناطق شیبدار واقع شده لذا عبور آب از این مکان‌ها موجب فرسایش خاک می‌شود که می‌توان با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری استفاده بهینه‌ای از این آب‌ها کرد؛ چراکه در غیر این صورت تنها به فرسایش خاک و گسترش بیابان می‌انجامد.
مصرف ۹۲ درصد آب در کشاورزی ایلام
استان ایلام در غرب ایران با داشتن زمین‌های حاصلخیز کشاورزی و منابع آبی یکی از قطب‌های کشاورزی کشور به شمار می‌رود و هم‌اکنون بیش از ۶۰ درصد مردم استان در بخش کشاورزی فعالیت دارند. کشاورزی در این استان سابقه طولانی دارد و هم‌اکنون نیز بسیاری از مردم استان از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند. در حال حاضر بیش از ۳۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در استان ایلام وجود دارد که بیشتر زمین‌های کشاورزی دیم هستند. البته در آینده‌ای نزدیک قرار است با اجرای طرح‌های آبرسانی زمین‌های آبی کشاورزی استان از ۸۰ هزار هکتار به ۲۰۰ هزار هکتار افزایش پیدا کند. یکی از مشکلاتی که همواره کشاورزی کشور از آن رنج می‌برد مصرف بالای آب است؛ موضوعی که بار‌ها از سوی کارشناسان خواسته شده تا شیوه‌های نوین آبیاری را برای کشاورزی کشور اجرایی کند. از آنجا که ایلام نیز از این قاعده مستثنی نیست لذا این مهم نیز باید به صورت جدی در استان اجرایی شود. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام در این خصوص می‌گوید: «۹۲ درصد از مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزی است که نشان می‌دهد ادامه روند کنونی منابع آبی استان را با خطر جدی روبه‌رو کرده و باید الگوی‌های کشت تغییر پیدا کنند.» احمد کرمی می‌افزاید: «حفاظت از منابع آب در استان اولویتی اساسی بوده که تحقق این امر مستلزم تحول در مدیریت منابع و همراهی و نقش‌آفرینی مردم است.» منابع آب سطحی استان بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب است که سالانه ۲۸۶ میلیون مترمکعب آن برداشت می‌شود. این در حالی است که سفره‌های زیرزمینی آب به علت برداشت‌های بی‌رویه سالانه با ۱۵ میلیون مترمکعب کسری مواجه است.
