سرویس دانش و دانشگاه جوان آنلاین: راغب اصفهانی، دانشمند قرن چهارم هجری، درباره شرایط یک دانشجوی خوب موارد زیر را بر میشمرد: [۱] دانشجو باید، هدف خود را از آموختن بداند؛ [۲] نزدیکترین راه را برای رسیدن به هدف درسی خود بشناسد؛ [۳] بهترینها را که باید بداند، دنبال دانستنش باشد؛ [۴] دنبال چیزی که از دسترس علم بشر خارج است نرود که این جهل مفرط است، بلکه دنبال آن چیزی باشد که در حوزه علم، قابل دسترسی است؛ [۵] از هر علمی چیزی بداند (بین رشتهای)؛ [۶] از این شاخه به آن شاخه نپرد و تا علم اولی را محکم نکرده سراغ دانش دیگری نرود؛ [۷] در آموختن علوم، به کیفیت بیندیشد نه کمیت؛ [۸] به گونهای بیاموزد که فراموش نکند؛ [۹] با آنچه نمیداند، دشمنی نکند؛ [۱۰] از سختیهای بر سر راه علم آموزی، نگران نباشد؛ [۱۱] خود را برای آنچه فوق طاقتش است، به زحمت نیندازد؛ [۱۲] به فکر آسایش و رفع ناراحتیهای بدنش هم باشد و آن را ترویح ـ. روحبخش ـ. کند؛ [۱۳] از پرسیدن آنچه نمیداند، استنکاف نورزد که امام علی فرمود: «العلم خزانة، و مفتاحها السؤال»؛ [۱۴] حتی به وقت پیری هم از آموختن باز نایستد؛ [۱۵] آنچه را میآموزد، بنویسد، و البته به کتابت تکیه نکند، و سعی کند در سینه هم حفظ کند؛ [۱۶] هر دانشی را از نقطهای و منبعی که باید بیاموزد؛ [۱۷] یک اشتباه و خطا در یک مورد از علم، سبب نشود تا او حکم به فساد آن دانش کند و از آموختن آن فاصله بگیرد، مانند عوام که وقتی طبیبی یا منجمی اشتباه میکند، تمام طب و نجوم را زیر سوال میبرند؛ [۱۸] در علم، حق طلب باشد، نه آن که به تقلید از دیگران روی آورد؛ [۱۹] هدفش از علم، عمل هم باشد، نه آن که صرفاً دانش بیندوزد؛ [۲۰] هدفش از آموختن علم، ریاست طلبی نباشد؛ [۲۱] مقدار اندکی از علم را که به خوبی فرا گرفته، بیش از همه آن دانشی نداد که مردمان در حال آموختنش هستند.
راغب ۹ شرط را هم برای یک معلم خوب بر میشمرد: [۱] نخست آن که نشر علم را واجب بداند؛ [۲] برخوردش با هر دانشجویی فقط از روی علم باشد، و میان غنی و فقیر فرق نگذارد؛ [۳] علم را با قرار دادن در غیر موضعش، مورد ستم قرار ندهد؛ [۴] طبع هر دانشجویی را در نظر بگیرد؛ [۵] در آموزش، ترتیب آموختن مطالب را در نظر بگیرد تا او به سهولت یاد بگیرد؛ [۶] رفتار تندی با دانشجو نداشته باشد؛ [۷] برخورد خصمانه نداشته باشد، بلکه با دانشجو مثل یک طبیب و بیمار رفتار کند؛ [۸] سعی کند آنچه آموزش میدهد، آراء درست باشد و باطل را تعلیم ندهد؛ [۹] وقتی چیزی را از و میپرسند که نمیداند، از گفتن «نمی دانم» ابا نورزد.
منبع: رسالةٌ فی فضیلة الانسان بالعلوم، راغب اصفهانی، چاپ شده با کتاب: ادب الاختلاط بالناس، عمان، انتشارات اروقه، ۲۰۱۵