برای بررسی فعالیت و تخصص شركتهای فرانسوی لازم است كمی به تواناییهای داخل نیز نگاهی بیندازیم. 15 سال است كه شركت توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارسجنوبی قرارداد امضا میكند و پیشرفتی حاصل نمیشود. هر بار هم كه بحث ورود این شركت به ایران پیش میآید از خود فرودگاه تا محل امضای قرارداد فرش قرمز پهن میكنیم كه غول نفتی فرانسه با ایران قرارداد امضا كرد. این در حالی است كه فازهای دیگر پارس جنوبی كه به نتیجه رسیده توسط شركتهای داخلی انجامشده است.
درزمینه خودروسازی نیز سالهاست محصولات پژو و رنو راهی ایران میشوند. به طوری كه اغلب متولدین دهه 50 و 60 از زمان كودكی با خودروی پژو 405 خاطره دارند و جوانیشان را با خودروی 206 و خاطرات آن گذراندهاند. جالب اینجاست كه این محصولات در ایران تولید میشوند و همچنان خود را محتاج شركت رنو و پژوی فرانسه نشان میدهیم. شركتهایی كه در ردهبندیهای مختلف جهانی حتی در فهرست جایگاه یك تا ده قرار ندارند و هر بار كه میخواهند از ایران میروند و هر وقت كه بخواهند به ایران میآیند. صحبت اینجاست كه اگر ایران یك بار محكم روی تصمیم خود بایستد و بگوید كه اگر رفتی دیگر راه برگشت نداری شركتها به گونه دیگری تصمیم خواهند گرفت. برخی كارشناسان میگویند به دلیل اینكه شركتهای اروپایی سهامداران آمریكایی یا مراوده زیادی با این كشور دارند اقدام به ترك ایران كردند و نمیخواهند با ضررهای اقتصادی روبهرو شوند اما مساله اینجاست كه پژو و رنو بیشتر در كشورهای خاورمیانه طرفدار دارند و بازاری در آمریکا ندارند و بیشتر آمریكاییها از خودروهای آلمانی، ژاپنی و آمریكایی بهره میبرند.
برخی كارشناسان و نمایندگان مجلس در مورد فناوری این شركتها سخن میگویند اما پژو و رنویی كه در مقابل شركتهای بزرگ جهان نمیتوانند قد علم كنند چرا باید ایران را به عنوان خلوتگاه اقتصادی خود انتخاب كنند. از سوی دیگر باید توجه داشت كه كدام كشور غیر از ایران محصولات تاریخ گذشته آنها را خریداری میكند كه بدون یك دست تكان دادن ایران را ترك میكنند.
اظهارات عجیب
در روزهای گذشته در جریان نمایشگاه بینالمللی خودروی تهران كه البته در آن خبری از خودروسازان خارجی نیست، مدیران ایرانخودرو و سایپا مشكل تأخیر در تحویل خودروهای پیشفروششده به مردم را تحریمهای آمریكا و خروج رنو و پژو از كشورمان عنوان كردند. با این حال، اظهارات هاشم یكهزارع، مدیرعامل ایرانخودرو عجیب بود. او كه پس از انعقاد قرارداد مجدد با پژو پس از برجام، وعده داده بود كه پژو دیگر ایران را ترك نمیكند، اكنون در پاسخ به سؤالی درباره علت خروج پژو خاطرنشان كرد: من خبر ندارم كه پژو چراغ خاموش حركت كند اما به هر حال فرق حضور پژو و ترك ایران در سال ۹۱ و ۹۷ این بود كه در سال ۹۱ پژو به ایران پشت كرد و هماكنون عقب عقب ایران را ترك میكند.
وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینكه منافع ملی ایران در قرارداد ایرانخودرو و پژو بعد از ترك این شریك فرانسوی چطور تأمین میشود؟ گفت: پژو به ایران آمد و پول آورد كه سرمایهاش هنوز در ایران است، ضمن اینكه تكنولوژی به ایران آورده است كه آن تكنولوژی هم در صنعت خودروی ایران موجود است و تلاش خواهیم كرد كه تولید خودروهای پژو را در داخل ادامه دهیم.
اظهارنظر مدیرعامل ایرانخودرو درباره تداوم تولید پژو در ایران و ادعای انتقال تكنولوژی توسط پژو به ایران، با واقعیات نمیخواند. این در حالی است كه كارشناسان معتقدند وقت آن رسیده كه بلیت خودروسازان فرانسوی را در صنعت خودروی ایران یك بار برای همیشه بسوزانیم، خودروساز بدعهدی كه تا به حال، دوبار ایران را ترك كرده است؛ هرچند اعلام كرده بود سرمایه آورده و نمیرود.
قرارداد 2 رئیسجمهور
8 بهمن 94 بود كه رئیسجمهور ایران در قالب هیاتی به فرانسه رفت و در آن نخستین قرارداد پسابرجامی برای فرانسویها رقم خورد و براساس آن همكاری ایرانخودرو با پژو وارد دور جدیدی شد. در آن مقطع یكهزارع، مدیرعامل ایرانخودرو این قرارداد را كاملا متفاوت، با رویكرد گذشته توصیف و اعلام کرد برای نخستین بار است كه یكی از خودروسازان برتر دنیا از طریق سرمایهگذاری مالی مستقیم در صنعت خودروی ایران حضور پیدا میكند. مدیرعامل ایرانخودرو با اعلام اینكه قرارداد جدید مانند قراردادهای گذشته نیست كه پژو یكباره بازار ایران را ترك كند و فقط ما متضرر شویم، گفته بود: اگر این بار این اتفاق بیفتد كه بعید میدانم، مطمئن باشید خود پژو ضرر خواهد كرد.
از همان ساعات انتشار این مطلب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در كنار كارشناسان صنعت خودرو بر محرمانه بودن این قرارداد و عدم دریافت غرامت بابت بی عهدی گذشته پژو برای خروج از كشور انتقادات زیادی را مطرح كردند و از وزارت صنعت و ایرانخودرو خواستند متن قرارداد را در اختیار آنها هم قرار دهد اما هر بار كه نمایندگان مجلس خواستار بررسی قرارداد پژو و ایرانخودرو شدند موارد كلی مطرح و در نهایت خبری از رونمایی قرارداد نشد.
با وجود تمام انتقادات بر عدم مشاركت با فرانسویهای بدقول، نگاه خوشبینانه وزارت صنعت و شركتهای خودروساز باعث شد تمركز زیادی بر همكاری با فرانسویها انجام شود و آنها هم فارغ از تعهد داخلیسازی به فروش محصولات خود در بازار كشور اقدام كنند. اما 18 اردیبهشت امسال دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریكا در سخنرانی خود در كاخ سفید رسما خروج آمریكا از برجام را اعلام كرد و همین موضوع عاملی شد تا شراكت ایران با شركتهای اروپایی هم با ابهام همراه شود. هرچند اروپاییها بعد از اعلام خروج آمریكا از برجام در خصوص پایبندی خود به برجام سخنان متناقضی را مطرح كردهاند اما در عمل شركتهای اروپایی همكاری خود را با ایران معلق كردند.
برخلاف اظهارات مسؤولان ایرانی، شركت پژو سیتروئن مرداد امسال در بیانیهای اعلام كرد: اگروه ما به منظور پیروی از قوانین (تحریمی) آمریكا (علیه ایران) از تاریخ 6 آگوست (15 مرداد)، شروع به تعلیق فعالیتهای سرمایهگذاری مشترك (در ایران) خواهد كرد.ب
با تعلیق همكاری این شركت با خودروسازان ایرانی عملاً تجربه چند سال گذشته ایرانیها با شریك بدقول فرانسوی تكرار شد.