در حالی که فقط چند روز به برگزاری نشست اقتصادی اتحادیه عرب در بیروت مانده و اختلاف نظرها بر سر دعوت یا عدم دعوت سوریه برای مشارکت در این نشست میان طرفهای لبنانی ادامه دارد، روزنامه «الاخبار» از تحرکات امریکا برای جلوگیری از دعوت دمشق خبر داد. این روزنامه به ایمیلی محرمانه که از سفارت لبنان در امریکا به بیروت فرستاده شده، دست یافته است که در آن موضع مخالف واشنگتن با دعوت از سوریه برای شرکت در نشست بیروت تشریح شده است. بر اساس این گزارش، امریکا تهدید کرده در صورتی که لبنان در بازسازی سوریه شرکت کند، واشنگتن لبنان را تحریم میکند. الاخبار افزود: امریکا مخالفت با حضور سوریه را چندین بار ابلاغ کرده، به عنوان مثال سفارت امریکا در بیروت این پیام را مستقیماً به وزارت خارجه لبنان منتقل کرده یا اینکه وزارت خارجه امریکا این موضوع را به اطلاع سفارت لبنان در واشنگتن رسانده است. عنوان ایمیل محرمانه ارسال شده از سفارت لبنان «رصد مواضع احتمال دعوت از سوریه برای مشارکت در نشست بیروت» است و در آن آمده: «لبنان و تمامی کشورهای عضو اتحادیه عرب را به عدم دعوت از سوریه ترغیب میکنیم، همانگونه که از لبنان میخواهیم هیچ گامی در راستای تأمین منابع مالی نظام سوریه مثلاً بازسازی این کشور برندارد، هر حمایت مالی از اسد (بشار اسد رئیسجمهور سوریه) یا حامیان او مورد تحریم امریکا قرار میگیرد.»
این اقدام امریکاییها پس از آن صورت میگیرد که طی چند هفته گذشته روابط دیپلماتیک دمشق با جهان عرب شاهد تحولات پرشتاب و مهمی بوده است. امارات اولین کشوری بود که سفارت خود را بازگشایی کرد و انتظار میرود بحرین، کویت و حتی عربستان نیز به آن ملحق شوند. به نظر میرسد روند احیای دیپلماتیک دمشق خارج از اراده واشنگتن است و کشورهای عربی البته هر کدام با انگیز ههای متفاوتی زیاد به درخواستهای امریکا اهمیتی نمیدهند. الاخبار در ادامه گزارش خود نوشت: یک منبع مسئول در وزارت خارجه لبنان اعلام کرد علت عدم دعوت از سوریه در نتیجه تصمیم امریکا نیست، این مسئلهای عربی است و امریکا ارتباطی با آن ندارد. این مقام مسئول افزود: دیدگاه واشنگتن برای ما الزامآور نیست و ما از تیم دیپلماتیک خود در واشنگتن نخواستهایم که درباره موضع امریکاییها پیرامون این موضوع سؤالی کند و ایمیل مذکور ممکن است اشتباه تنظیم شده باشد.
عضویت سوریه در اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۱ و همزمان با آغاز ناآرامیهای این کشور و فشار قطر، عربستان، امارات و بحرین، به حالت تعلیق درآمد، اما اکنون پس از فروکش کردن بحران پس از هفت سال امارات و بحرین سفارتهای خود را در دمشق بازگشایی کردهاند. نشست اقتصادی اتحادیه عرب که روزهای ۱۹ و ۲۰ ژانویه (۲۹ و ۳۰ دی) در بیروت برگزار میشود، عاملی مهم در تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان لبنان و کشورهای عربی به شمار میرود. از سوی دیگر دبیرکل اتحادیه عرب تأکید کرد بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اجتنابناپذیر است. «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب تأکید کرد که سوریه ناگزیر به این اتحادیه بازخواهد گشت، به شرط آنکه زمینههای داخلی آن در سوریه برای تعامل ما با این کشور فراهم شود. هرچند دبیرکل اتحادیه عرب تصریح کرد که دولت سوریه با همکاری متحدان روسی و ایرانی خود به پیشرفتهایی نائل شده و مساحت زیادی از اراضی سوریه را آزاد کرده، اما وضعیت این کشور به دلیل دخالتهای بینالمللی از جمله تهدیدات ترکیه همچنان پیچیده است و لذا گشایشی در آینده نزدیک در این پرونده دیده نمیشود.
بازیابی سرزمینی
تصمیم ناگهانی ترامپ برای خارج کردن نیروهای امریکایی از شمال شرقی سوریه این ترس را در محافل قدرت در واشنگتن ایجاد کرده است که دمشق کنترل این مناطق را به دست گیرد، به همین دلیل آنها پیشنهاد ایجاد منطقه امن با نظارت ترکیه در شمال شرقی سوریه را دادهاند، اما این پیشنهاد قویاً با مخالفت متحدان خود امریکا یعنی کردها و همچنین روسیه مواجه شده است.
«آلدار خلیل» مسئول روابط خارجی گروه موسوم به «جنبش جامعه دموکراتیک» کُرد ضمن مخالفت با نظارت ترکیه بر ایجاد منطقه امن در شمال سوریه، تأکید کرد که کُردها هیچگاه به تجزیه سوریه فکر نکردهاند. خلیل با بیان اینکه «ترکیه ادلب و عفرین را اشغال کرد و اکنون قصد دارد منبج و شمال سوریه را اشغال تا آن را از خاک سوریه جدا کند و بدین ترتیب سوریه را تجزیه کند»، در پایان تصریح کرد: «از امریکا خواستیم درباره مناطق امن توضیح بدهد. امریکا گفت که فعلاً این منطقه تحت نظارت ترکیه خواهد بود، ولی ما این مسئله را نمیپذیریم. ممکن است ما منطقه امن تحت نظارت سازمان ملل و ائتلاف بینالمللی را بپذیریم. ترکیه تهدیدی برای منطقه است و نمیتواند ناظر منطقه امن باشد.»در همین حال، وزارت خارجه سوریه اعلام کرد: اظهارات رجب طیب اردوغان تأکیدی مجدد بر این است که ترکیه تنها زبان اشغالگری و تجاوز را در پیش گرفته است. خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) به نقل از این منبع تأکید کرد: سوریه از اراضی خود در برابر هر اشغالگری از جمله اشغالگری ترکیه با تمام ابزارها و امکاناتش دفاع خواهد کرد و همچنان مصمم به دفاع از ملت و تمامیت اراضی خود در برابر هرگونه تجاوز و خصومت است. وی اظهار کرد: اظهارات اردوغان تلاشی برای نقض وحدت ملی است که اشغالگری علیه خاک سوریه و حمایت از تروریسم بینالمللی از سوی ترکیه محسوب میشود. اردوغان روز سه شنبه گفته بود، آنکارا آماده ایجاد منطقه امن در شمال سوریه بنا بر پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا است. از سوی دیگر مسکو تأکید کرد شمال شرقی سوریه باید تحت حاکمیت مرکزی این کشور قرار بگیرد. سرگئی لاوروف روز چهار شنبه گفت: این مسئله [پیشنهاد ترکیه برای ایجاد منطقه حائل در سوریه]در زمان سفر اردوغان برای شرکت در دور آتی مذاکرات با رئیسجمهور روسیه مورد گفتوگو قرار میگیرد. اما هدف نهایی احیای حاکمیت ملی و تمامیت ارضی در سوریه است؛ همانطور که ایالات متحده، ترکیه، روسیه و سایر اعضای سازمان ملل متحد تأکید کردهاند. لاوروف همچنین گفت: روسیه از تماسهای کنونی میان کردها و مقامهای سوریه حمایت میکند. به گفته او، تأسیسات نظامی، ادوات جنگی و اراضی تحت کنترل ایالات متحده در سوریه باید به کنترل دولت سوریه، نیروهای مسلح سوریه و ساختارهای اداری سوریه قرار بگیرد، با توجه به اینکه تمام شرایط لازم برای کردها باید فراهم شود.