به گزارش جوان آنلاین به نقل از برنا، با توجه به دوران جدید در نظام بین‌الملل و پیچیدگی‌های آن سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیازمند راهبردی پویاتر متناسب با روند پرشتاب منطقه ای و جهانی بود؛ نگاهی اجمالی به عملکرد دستگاه سیاست خارجی دولت سیزدهم با راهبرد "سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند" مسیر را به درستی طی کرده است.
پس از روی کار آمدن دولت آیت‌الله رئیسی و تغییر ریل‌گذاری سیاست‌خارجی، برقراری و گسترش ارتباطات با کشورهای همسایه و استفاده از ظرفیت عظیم موجود اقتصادی - سیاسی این کشورها در کنار نگاه متوازن در استفاده از مزیت‌های اقتصادی و سیاسی کشورهای شرق در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشور قرار گرفت.
این عوامل در کنار موضوع مهمی همچون گذار در نظم نوین جهانی و تغییر ساختارهای نظام تک‌قطبی و حرکت به سوی نظم چند قدرتی شرایطی را به وجود آورد تا قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نوظهور با درک شرایط جدید جهانی و توجه به جایگاه و قدرت نظم‌ساز ایران در منطقه مهم و استراتژیک غرب آسیا، تعاملات جدید و سازنده‌ای را در ابعاد مختلف به‌خصوص حوزه اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران آغاز کنند.
این فصل جدید از همکاری و کنش فعالانه ایران در معادلات منطقه‌ای با عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای کلید خورد و با گسترش مراودات اقتصادی ایران با کشورهای آسیای میانه، احیای روابط با همسایگان بخصوص عربستان سعودی و ... ادامه پیدا کرد و با حضور در جمع کشورهای بریکس به اوج خود رسید.
از این روی و برای درک دقیق‌تر اقدامات صورت گرفته در دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران طی یکسال اخیر به چند پرونده مهم و موثری که نقش اساسی در آینده ایران خواهند داشت، بطور مختصر اشاره خواهیم کرد.
سازمان شانگهای، دریچه ورود ایران به نظم جدید بین‌المللی
با توجه به تلاش‌های غرب برای انزوای ایران و اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، اهمیت توسعه همکاری‌ها در قالب سازمان‌های بین‌المللی رویکردی درست برای خروج از بحران‌های بین‌المللی خواهد بود؛ همچنین همکاری کشورها در قالب سازمان‌های منطقه‌ای علاوه بر ایجاد همگرایی و در نتیجه کنشگری تمامی بازیگران منطقه ای منجر به تامین امنیت درون زا و در کنار آن توسعه اقتصادی همه بازیگران خواهد شد.
در همین رابطه روح اله مدبر کارشناس مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا در خصوص اهمیت حضور جمهوری اسلامی ایران در شانگهای گفت: تبادل تجاری اعضا نزدیک به 7هزار میلیارد دلار است و اکنون ایران وارد این چرخه و بازار و گردش سرمایه شده است و این امر فرصت مهمی را برای ایران ایجاد می‌کند.
مدبر با اشاره به توافق ایران و روسیه برای تکمیل محور شمال- جنوب پس از 23 سال توسط روسیه خاطرنشان کرد: مسیرهای ترانزیتی برای برخی از اعضای شانگهای که محصور در خشکی هستند بسیار مهم است؛ تکمیل شدن راه گذر شمال – جنوب ایران را به عنوان یک مسیر امن ترانزیتی برای همه اعضای شانگهای معرفی می‌کند و یکی از بزرگترین فرصت های تجاری یعنی ترانزیت را با کریدور شمال – جنوب و پروژه یک کمربند – یک راه در اختیار ایران قرار می‌دهد.
هانی زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در خصوص اهمیت پیوستن ایران به شانگهای به خبرگزاری برنا گفت: سازمان شانگهای در آینده نزدیک ارزی بومی تعریف خواهد کرد که در چارچوب کشورهای عضو شانگهای مبادله خواهد شد؛ ضمن اینکه تحریم‌ها اثر نخواهد گذاشت زیرا یک بانک مشترک بین کشورها ایحاد خواهد شد این برای اقتصاد ایران پیروزی بزرگ است و در آینده آثار مثبت آن بر اقتصاد کشورمان نمایان خواهد شد.
درهمین راستا پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و تغییر نگرش به مناسبات جهانی و اولویت قرار دادن تامین منافع ملی از طریق گسترش ارتباطات با همسایگان و راه‌یابی به بازارهای گسترده آنان و از سوی دیگر برقراری ارتباطی متوازن با قدرت‌های منطقه‌ای همچون چین، هند و روسیه در دستور کار قرار گرفت؛ برهمین مبنا در اولین گام، عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای توانست جایگاه ایران را حوزه‌های اقتصادی و سیاسی در منطقه و از آن مهم‌تر صحنه سیاست بین‌الملل تغییر دهد.
احیای روابط با عربستان سعودی؛ صلح دو قدرت منطقه‌ای
پیگیری سیاست احیای روابط با همسایگان را می‌توان یکی از مهم‌ترین راهبردهای سیاست خارجی کشور طی سالیان اخیر در جهت افزایش قدرت مقاومت، کاهش آسیب‌پذیری و تداوم روند پیشرفت سیاسی و اقتصادی کشور در شرایط فعلی منطقه غرب آسیا دانست.
بر این اساس با نگاهی به مولفه‌های اصلی همکاری منطقه‌ای نظیر تامین امنیت پایدار در عرصه‌های ژئوپلیتیک، سیاست، اقتصاد و...، راهبرد کاهش تنش در منطقه در دستورکار قرار گرفته بود که ماحصل آن با اقدام جمهوری خلق چین در سال گذشته منتج به احیای روابط و باز شدن باب همکاری مجدد میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو کشور دارای سابقه تمدنی و مهم در منطقه شد.
شکیبایی، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا در خصوص اهمیت احیای روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی گفت: ایران و عربستان سعودی به دلیل تغییر مناسبات جهانی و پایان کدخدایی آمریکا و قدرت گرفتن چین، می‌توانند در سایر پرونده‌های منطقه‌ای همچون سوریه، عراق، مصر، بحرین، لیبی و یمن تاثیر بگذارد و به همین دلیل زمانی که خبر توافق ایران و عربستان اعلام شد ما به یکباره به نوعی شاهد گشایش در روابط و پرونده‌های معلق مانند امارات ، مصر و ... بودیم.
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا تاکید کرد که احیای روابط با عربستان سعودی معضلی که در سیاست خارجی ایران در چند سال اخیر وجود داشت را حل کرد.
راهبرد همسایگی مسالمت‌آمیز مظهر عینی انعطاف پذیری در سیاست خارجی ایران است که میتواند تامین کننده منافع پایدار برای جمهوری اسلامی و همه هم پیمانان منطقه‌ای بوده و نتیجه آن بازی با حاصل جمع برد – برد برای طرفین را به همراه داشت و این پیام را به کشورهایی که طی سالیان اخیر به دلایل مختلف از ایران فاصله گرفته‌اند منتقل کرد که مسیر احیای مجدد روابط هموار است.
سیاست تنش زدایی با همسایگان و بطور خاص عربستان سعودی در بعد امنیتی و سیاسی توانست موثرترین اقدام در برابر تلاش‌های ایالات متحده جهت امنیتی سازی هویت ایران در منطقه را از بین ببرد و استراتژی ایران هراسی را که آمریکایی‌ها در سال‌های اخیر با توسل به آن سعی در نزدیک شدن به سران حکومت‌های همسایه داشتند را خنثی کرد.
فرصت متقابل ایران و بریکس برای مقابله با یکجانبهگرایی آمریکا
در ادامه سیاست حضور فعال در سازمان‌های بین‌المللی هفته گذشته عضویت ایران در بریکس بطور رسمی اعلام شد و پس از پیمان شانگهای، دومین توافق موثر دولت سیزدهم برای بهبود وجهه بین المللی جمهوری اسلامی ایران به سرانجام رسید.
حضور در بریکس و در جمع قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان میتواند بسیاری از مزیت‌های اقتصادی ایران در بخش‌های گوناگون را که در سال‌های گذشته بنا به دلایلی از جمله تحریم‌های ظالمانه غرب امکان توسعه و پیشرفت از آن سلب شده بود را به چرخه اقتصادی کشور بازگرداند.
موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک ایران در کنار منابع عظیم نفت و گاز فرصت مناسبی است تا همکاری ایران با این کشورها بیش از بیش گسترش یابد.
همچنین گروه بریکس که مخالف یکجانبهگرایی آمریکا است در قبال تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران این امکان را به وجود خواهد آورد تا حجم معاملات جهانی ایران افزایش یابد که از جمله منافع ایران از این همکاری می‌توان:
۱- به راه‌اندازی کریدورهای ترانزیتی کالا از شمال به جنوب(روسیه به هند) و شرق به غرب(چین به اروپا) اشاره داشت.
۲- از سوی دیگر گره زدن منافع اقتصادی اعضای بریکس که دارای نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی را دارا هستند با اقتصاد کشور میتواند از ایجاد فشارهای تحریمی جدید برعلیه جمهوری اسلامی بکاهد که در مسیر خنثی سازی تحریم‌ها قابل تحلیل است.
۳- همچنین می‌توان به طرح جایگزینی دلار با پول ملی در معاملات اعضای بریکس اشاره داشت که به‌نوعی شروعی بر پایان هژمونی دلار در بازارهای جهانی است. اجرای این طرح برای اعضای بریکس میتواند آنان را در مقابل یکجانبهگرایی و تحریم‌های اقتصادی ایالات‌متحده ایمن کند.
عابدینی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا تاکید کرد: تلاش جمهوری اسلامی ایران این است که از طریق پیوستن به پیمان‌های منطقه‌ای و کشورهایی که با نظام سلطه فاصله دارند، خود را در یک جایگاه کانونی در هندسه نوین قدرت جهانی قرار دهد که یکی از آنها بحث پیمان بریکس است؛ دولت سیزدهم به این گزاره دقیق توجه دارد که برقراری روابط دیپلماتیک باید در گسترش روابط اقتصادی تعریف و ترجمه تقویت روابط دیپلماتیک باید به حوزه اقتصاد کشیده شود.
بریکس در طول دوران فعالیت خود به لطف حضور روسیه و چین موفق شده به یک نیروی استراتژیک تبدیل شود که آشکارا با قدرت‌های غربی به رهبری ناتو رقابت می‌کند.
جیم اونیل، مدیر سابق دارایی‌های بانک آمریکایی گلدمن ساکس و کارشناس برجسته اقتصادی، در رابطه با گروه بریکس گفته است که تعداد بیشتری از کشورها به دنبال پیوستن به این گروه هستند و می‌توان اعلام کرد که گروه بریکس نه فقط در حوزه دلار بلکه به‌صورت کلی به سمت ایجاد یک ساختار رقیب برای نظام مالی آمریکا در حرکت است.
به اعتقاد وی، از زمان شکل‌گیری گروه بریکس شاکله اقتصاد جهانی دستخوش تغییراتی شده و حالا سهم کشورهای عضو گروه بریکس از تولید ناخالص داخلی جهان بیشتر از کشورهای گروه جی ۷ است.
بی‌تردید بریکس با پیوستن اعضای جدید به یکی از ساختارهای اصلی نظام بین‌الملل در آینده تبدیل خواهد شد که میتواند قطب جدید و قدرتمندی حول خود ایجاد کند.
حرکت به سمت قله با سه اصل "عزت، حکمت و مصلحت"
با نگاهی به روند اتفاقات و تحولات و رویدادهای یکسال اخیر، از رایزنی موثر تیم وزارت امور خارجه با کشورهای غربی و شرقی در اوج اغتشاشات پاییز 1401 تا ایستادگی مقتدرانه وزارت خارجه دولت سیزدهم بر اصول اسلامی و انقلابی در جریان اهانت‌های سریالی محور عبری – غربی به ساحت مقدس قرآن کریم و همچنین تلاش چندین‌باره برای جلوگیری از امنیتی سازی مجدد پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از طریق رایزنی با طرف‌های درگیر و حمایت از جریانات مقاومت در منطقه و بطور خاص سوریه و لبنان و یمن، نشان از این دارد که علی رغم فضاسازی‌های گسترده رسانه‌ای جریانات معارض و معاند اما مسیر طی شده در دو سال اخیر بر مبنای سه اصل اساسی "عزت، حکمت و مصلحت" بوده و توانسته در مقابله با توطئه‌های دشمنان علیه ایران اسلامی کارنامه موفقی را از خود به جای بگذارد.
همچنین با توجه به تلاش‌های دستگاه دیپلماسی در یک سال اخیر و عملکرد این وزارتخانه، لوح و تندیس دستگاه برگزیده از سطح ملی از میان ۲۵دستگاه ارزیابی شده در سطح وزارتخانه و سازمان‌های مستقل زیرنظر رئیس‌جمهور، به وزارت امور خارجه تقدیم شد که نشان‌دهنده تلاش مضاعف دستگاه دیپلماسی برای رسیدن به اهداف جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی است.
