جوان آنلاین: بزرگداشت سی‌و‌یکمین سالگرد شهادت سیدمرتضی آوینی با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و هنر در تالار وحدت برگزار و طی این مراسم از یک مستند از شهید آوینی رونمایی شد.
بزرگداشت سی‌و‌یکمین سالگرد شهادت سیدمرتضی آوینی با عنوان «میراث مرتضی» با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و هنر و رسانه در محل تالار وحدت برگزار شد. همچنین اولین مستند شهید سیدمرتضی آوینی با عنوان «دهکده برزان» اولین بار پس از ۴۴ سال در این مراسم به نمایش گذاشته شد.
مجری این رویداد در ابتدا در رابطه با رویکرد برنامه امسال عنوان کرد: برنامه این سالگرد بر اساس انقلاب، جهاد و جهاد سازندگی شکل گرفته و محتوای برنامه سی‌و‌یکمین بزرگداشت در این زمینه است.
پس از پخش کلیپ، سردار علیرضا افشار از اعضای هسته اصلی و اولیه جهاد سازندگی و مسئول روابط‌عمومی جهاد سازندگی که در شکل‌گیری و بازسازی گروه جهاد نقش داشته است، با اشاره به اینکه شهید آوینی تحت اندیشه امام خمینی (ره) متحول شد، گفت: تحول در او منجر به نهادینه‌سازی فرهنگ ایثار و شهادت در کشور شد؛ آوینی اهل مطالعه بود و همواره نسبت به سینمای گیشه و به تعبیر او سینمای آبگوشتی، نقد داشت.
افشار با اشاره به اخراج آوینی از صداوسیما، تعطیلی فعالیت‌های او در حوزه هنری و انتقال فعالیت‌های گروه جهاد سازندگی به بسیج پس از نامه‌نگاری بسیج با مقام معظم رهبری مطرح کرد: در یک جلسه به او (آوینی) گفتم رسالت «روایت فتح» تازه شروع شده و شما صاحب‌سبک در حوزه مستند هستید و پیشنهاد دادم آوینی فیلم و سریال بسازد و از حوادث و ماجرا‌های دفاع مقدس مشابه سریال «ارتش سری» سریالی تولید شود که عمر او کفاف این کار را نداد.
وی در پایان با اشاره به اینکه امروزه هم صحنه‌های دلخراش و ناگوار زیادی از غزه مشاهده می‌شود که بعضاً نظیر آن در دفاع مقدس وجود داشت، اما نریشن و صدای آوینی موارد ناراحت‌کننده را قابل تحمل می‌کرد، گفت: امروز نیاز داریم تا به سبک آوینی، این تصاویر و جنایت‌ها در غزه دارای پیام شود و نمایش این تصاویر با پیام باشد.
در ادامه «دهکده برزان» اولین اثر شناخته شده از مرتضی آوینی به نمایش درآمد. این مستند در آرشیو بنیاد روایت فتح و صداوسیما وجود نداشت و با پیگیری‌های بنیاد روایت فتح و همت فیلم خانه ملی ایران تهیه و در این مراسم برای اولین بار به نمایش گذاشته شد.
بعد از نمایش فیلم، جلسه نقد و بررسی این اثر با حضور بهروز افخمی و اسماعیل براری برگزار شد.
اسماعیل براری ابتدا با این مقدمه که «دهکده برزان» خیلی فیلم محکم و جذابی نبود و اشکالی هم نداشت، مطرح کرد: در نگاه به تاریخ سینما باید زمان را به عقب برگردانیم و ببینیم چرا این اثر را مطالعه می‌کنیم. تحت تأثیر این فیلم قرار گرفتن انتظار زیادی است. با مطالعه این فیلم می‌بینیم که آوینی گام‌های خود را کجا گذاشته و چگونه قدم برداشته است.
وی افزود: این اولین نریشن مرتضی آوینی است، آوینی از نظر من اولین نریشن‌نویس ایران است. اول این فیلم و آخر آن از نظر ریتم نریشن‌نویسی متفاوت است و ما آخر فیلم همان آقا مرتضی را می‌بینیم که می‌شناختیم. باید فیلم را از این دیدگاه ببینیم که چگونه مرتضی آوینی خلق شد.
پس از آن بهروز افخمی، منتقد سینما گفت: من فیلم بعدی آوینی با عنوان «خان گزیده‌ها» را تدوین و احساس کردم مرتضی زیر بار موارد تعیین شده توسط من نمی‌رود و خود او می‌خواهد فرم فیلم را تعیین کند. این فرم ارتباط بین کلام شاعرانه و تصویر، مختص آوینی بود و به تدریج در او پیدا شد. شخصیت هنری آوینی به شاعری بیشتر تمایل داشت و فکر می‌کنم سیدمرتضی اگر زنده بود فرم سینمای مستند را بعد از جنگ استفاده می‌کرد.
اسماعیل براری با اشاره به اینکه فیلم‌های «روایت فتح» فراموش نمی‌شود، گفت: این فیلم‌ها فقط یادآور خاطرات ۳۰ سال پیش ما نیست و به نظر می‌رسد آوینی با همین «روایت فتح» دشمن را شکست داد.
وی با تأکید بر اینکه آوینی یک ساختار و فرمول ابداع و کشف کرد، یادآور شد: چطور زمانی که کنار او بودیم، متوجه این ابداع نشدیم و آوینی نام این ساختار و فرمول را «سینمای اشراقی» گذاشت.
پس از این بهروز افخمی در ادامه صحبت‌های براری عنوان کرد: آوینی دوست داشت خود حقیقت را کشف کند، از همین‌رو فرم‌های مرسوم را نمی‌پذیرفت. می‌توان گفت سیدمرتضی تلاش کرد این مدل را تحت عنوان «مستند اشراقی» بیان کند.
